مساجد از عدم جوان‌گرایی رنج می‌برند/ شیوه مفاتیح را در تربیت مسجدی پیاده کنیم
به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، در آستانه دهه فجر انقلاب اسلامی و به منظور بررسی راه‌های تحقق نهضت بازگشت به مسجد و احیای نقشی که مسجد در نهضت امام و امت ایفا کرد، با آیت‌الله «نعمت‌الله لطفی کاشانی»، استاد سطوح عالی حوزه علمیه گفتگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
این روزها با انتقاداتی درباره حضور کمرنگ جوانان در برخی مساجد مواجه هستیم، از دلایل اصلی این مشکل چیست و چطور می‌توان آنها را چاره کرد؟
یکی از مشکلات امروز مساجد مُسن بودن بعضی از ائمه‌جماعات است، امامانی که روحیه جوان‌پروری و کار با جوانان را ندارند، اینها در عین بزرگی شان و شخصیت و تبحر علمی، به‌روز نیستند لذا ضرورت دارد جای خود را به جوانان بدهند که این عاملی مهم در جذب نسل جوان به خانه‌های خدا است.
ارتباط با جوان به هم‌صحبتی و تعامل نیاز دارد، برخی ائمه‌جماعات کهنسال که عمر خود را در مسجد به خدمت صرف کرده‌اند، نه آنکه نخواهند، بلکه توان و ظرفیت این تعامل را ندارند لذا ضرورت دارد به نیروهای جوان میدان داده و شرایط کار را برای آنها فراهم کنند و تجارب خویش را در اختیار آنها بگذارند.
آیا جوان‌گرایی در فعالیت‌های مسجدی به عضویت جوانان در هیئت امنا یا تعیین خادمان جوان است یا معنایی بسیط‌تر دارد؟
جوان‌گرایی در همه ارکان و ماموریت‌های مسجد باید دیده شود؛ از دستاوردهای مثبت انقلاب اسلامی، آمدن نیروهای بسیج به مساجد بود که البته متاسفانه آنطور که باید از این ظرفیت استفاده نشده است لذا ضرورت دارد به نیروهای مخلص بسیج که ممکن است بعضاً پختگی لازم را در امور مسجد نداشته باشند اما علاقه قلبی به اسلام و مسجد دارند، میدان دهیم و راهنمایی‌شان کنیم و مسئولیت‌ها را به آنها بسپاریم.
در اغتشاشات اخیر شاهد حمله به برخی مساجد و آتش زدن خانه‌های خدا بودیم، اتفاقی که در فتنه‌های دیگر هم رخ داده بود؛ چرا در معاضدت و دشمنی با اسلام و احکام آن، مسجد آماج حملات قرار می‌گیرد؟
دشمنان و مخالفان ما می‌دانند اگر خیری هست در مسجد است، اگر نماز و عبادت، راهنمایی و ارشاد و تربیتی هست، در مساجد وجود دارد و هیچ جای دیگری جز مسجد نمی تواند عهده‌دار همه این مسئولیت‌ها باشد.
همانطور که در صدر اسلام کفار و منافقان با مسجد مخالفت داشتند و در حق آن ظلم‌های بسیار روا داشتند، امروز هم با مسجد دشمنی و معاضدت می شود و حتی با استفاده از گروهک‌های انحرافی و ضاله می‌کوشند از عظمت مسجد سوءاستفاده مادی و دنیایی و شیطانی داشته باشند!
دشمنان می‌گویند مسجد نباشد و کار نکند! چون می‌دانند مسجد مرکزی است که جوانان را با اسلام ناب آشنا و آنها را به مسیر سعادت هدایت می‌کند.
اغتشاشات اخیر و آنچه در خیابان و در غالب فریب‌خوردگی برخی از نوجوانان و جوانان دیده شد، چقدر ضرورت بازگشت به مسجد و تربیت مسجدمحور را ثابت می‌کند؟
در پی گسترش تکنولوژی‌ها و فناوری‌های روز و حضور گسترده در فضای مجازی، به سمتی رفته‌ایم که جوانان اغلب اطلاعات موردنیازشان حتی در حوزه معارف دینی را از این فضا می‌گیرند در حالی که فضای مجازی هرگز نمی‌تواند خاصیت، جذابیت و ظرفیت و اثرگذاری مسجد را داشته باشد و از این بستر آنچه که باید، نصیب جوان نمی‌شود!
علاوه بر این، در نظام آموزش و پرورش ما نیز اغلب مدیران و معلمان به مباحث کتاب اکتفا می‌کنند در حالی که این اشتباه است، باید نوجوانان و جوانان را خارج از فضای کتاب نیز با معارف آشنا و تربیت دینی آنها را دنبال کرد؛ چون محتوای کتاب‌های درسی برای عرضه معرفت دینی کافی نیست.
مساجد و مسجدی‌ها در جهاد تبیین چه رسالتی را بر عهده دارند؟
تبیین یعنی به جوانان بگوییم دیروز (در زمان طاغوت) چه شرایطی بر کشور حاکم بود و امروز چه در حال وقوع است؛ جوانان بعضاً فکر می‌کنند در گذشته همه چیز عالی بوده است در حالی که ما در آن زمان امکان دستیابی به یک کتاب معارفی را به آسانی نداشتیم؛ مساجد و مسجدی‌ها باید برای جوانان از خفقان و بی‌دینی و ناتوانی‌ها در رژیم سابق حرف بزنند و تبیین کنند.
همچنین، باید فضای آزاداندیشی و طرح سخنان در چارچوبِ جوانان را فراهم کرد، حرف‌شان را شنید و پاسخ داد، تاکید مقام معظم رهبری بر جهاد تبیین برای آن است که نسل جوان بداند در گذشته چه خبر بود برای مثال حتی برای رساندن رساله امام خمینی(ره) به مقلدان رنج‌های بسیار متحمل می‌شدیم. به خاطر داریم شعار ثابت دربار این بود: چه فرمان یزدان، چه فرمان شاه!! یعنی فرمان شاه مثل فرمان خدا است.
امروز هم عده‌ای می‌خواهند با فریب و توطئه، ولایت فقیه را با پادشاهی یکی کنند در حالی‌که ولایت فقیه، ولایت الهی است از خدا به پیامبر(ص) و از ایشان به ائمه(ع) و از امامان معصوم(ع) به مراجع تقلید و علما می رسد و با انتخاب خبرگان یک مرجع اعلم و افقه، به ولایت‌فقیه انتخاب می‌شود.
هیچ مکانی به جز مسجد ظرفیت و استعداد این تبیین و بازخوانی را ندارد. متاسفانه، آموزش و پرورش هم سبک قدیمی دارد و جوانان را بی‌بهره می‌گذارد معمولاً درباره گذشته آنطور که باید سخن نمی‌گوید.
ماه رجب و فرصت‌های معنوی آن از نظر ایجاد بستر بازگشت به مسجد و احیای کارکردهای مغفول خانه‌های خدا چه ظرفیت‌هایی دارد؟
سبک مساجد در مسیر تربیت و پرورش نسل جوان باید همچون سبک مفاتیح‌الجنان باشد؛ مفاتیح با چند سوره خاص از قرآن آغاز شده و بعد در بیان اعمال ماه‌ها می رود سراغ ماه رجب می‌رود در حالی‌که محرم، ابتدای سال قمری است! اما محدث قمی از ماه رجب شروع می‌کند چون این ماه فرصت عبادت و بندگی و خودسازی است.
ما هم باید تبلیغات‌مان را اینطوری پیش ببریم در ماه رجب با جوانان ارتباط گرفته و آنها را کم‌کم به دایره عبادت وارد کنیم؛ مرحوم مقدس قمی در مفاتیح، طریقه تربیت مردم را به ما یاد می‌دهد، ماه رجب بهترین فرصت آماده کردن جامعه برای ورود به ماه‌های شعبان و رمضان است.
خوب است در این ایان در مسجد باید فضای تعاملی بین امام جماعت و جوانان برقرار شود و در خلال صحبت‌ها و منابر نظر و برداشت جوانان جویا شود، اگر به جوانان فرصت اظهار نظر و پیشنهاد و بیان خواسته‌شان را بدهیم تاثیر بسیار در جذب آنها خواهد داشت. علاوه بر این، خوب است و باید مسئولان در ساجد حضور یافته و با مردم تعامل کنند.
البته در کنار کیفیت محتوا و برنامه‌ها باید به نظم و پاکیزگی مساجد نیز توجه داشت، نظافت مسجد، تعویض مُهرهای قدیمی و کثیف و امثال آن در جذب مخاب به ویژه از میان جوانان موثر است. همانطور که باید فکر جوانان را اصلاح کرد باید فضای مسجد را هم برای حضور آنان مهیا کرد.
پایان پیام/ 9