رفع مشکل مساجد صرفاً ساختاری نیست باید ذائقه مدیریت مسجد به‌روز شود
به گزارش روابط عمومی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، نشست «هم‌اندیشی دبیرخانه همایش مسجد و نظم اجتماعی در ایران» با ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور پیش ازظهر (سه شنبه، ۱۶ آبان) با حضور حجج اسلام والمسلمین کمال‌الدین خداداده، رئیس این ستاد، حمید پارسانیا، دبیر علمی همایش، قاسم زارع، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و محمدتقی محمدیان، مشاور رئیس و مسئول دبیرخانه شورای سیاستگذاری ستاد کانون‌های مساجد در ساختمان شهید بهشتی این ستاد برگزار شد.
بنابر این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین «کمال‌الدین خداداده» در این نشست با بیان اینکه هر قالبی اعم از همایش و گفتگو بتواند مهجوریت‌های مسجد و راه رفع آنها را بررسی کند سنت حسنه و جزء باقیات صالحیات است، اظهار کرد: قصه مسجد و جامعه نه با اصلاح ساختار حل می شود نه شاید با نگاه هایی که در منظومه‌ای غیر از مسجد شکل می گیرد.
نهادهای متولی بنابر اقتضا و ضرورت شکل گرفته اند
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد ادامه داد: بعضاً در رسانه ها این بحث مطرح می شود که مسجد حدود ۲۰ متولی دارد و همین باعث می شود که مساجد کارآمدی لازم را در نظام توحیدی نداشته باشند در پاسخ باید بگویم در مدیریت مسجد اینطور نیست که بتوان دستگاه های متعدد را دخیل کرد لذا برخی نهادهایی که در مسجد حضور دارند بنابر اقتضائات و نیازها شکل گرفته اند برای مثال سازمان بسیج در زمان جنگ تحمیلی به منظور جذب نیروی مردمی در مساجد تشکیل شد و اینچنین هسته های مقاومت محلی در مساجد شکل گرفت.
بلوغ تشکیلاتی مسجد پس از انقلاب تحسین برانگیز است
وی با بیان اینکه بلوع تشکیلاتی که مسجد بعد از انقلاب به آن دست یافته، شگفت آورو تحسین برانگیز است، گفت: در پی این بلوغ، باری را مساجد در حوزه فرهنگی اعم از سرود، تئاتر و کتابخانه بر دوش داشت به ستاد هماهنگی کانون های مساجد واگذار کردند تا قرائتخانه ها، سرودها و نمایش های مسجدی نظم و سامان بیابد.
حجت الاسلام خداداده با بیان اینکه نباید تولیت دستگاه ها در موضوعات مختلف مسجدی را موازی کاری قلمداد کرد، افزود: وظیفه ارکان مسجد همچون بسیج، کانون فرهنگی هنری و ... کاملاً مشخص است هر یک از اینها مسئولیتی را بر عهده دارند اگر هر یک پای تعهد و مسئولیت های خود بایستند اتفاقات مبارکی رخ می دهد.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه مسئله مسجد با ساختار و سازمان و قرارداد حل نمی شود، تأکید کرد: اگر چنین بود اکنون شاهد وجود برخی آسیب ها نبودیم مثل اینکه مساجد آنطور که باید شکوفا و منشأ اثر نیستند!
چرا نرم افزار مدیریت مسجد متحول نشده است؟
وی با اشاره به برگزاری همایش «مسجد و نظم اجتماعی در ایران» به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ابراز کرد: خوب است این همایش به جای پرداخت به ساختارهای مسجدی بررسی کند نرم افزار مدیریت مسجد باید دچار چه تحولی می شد که نشده است؟! امروز هیئت ها خود را با اقتضائات روز تطبیق داده اند و بعضا هیئت های انقلابی و اثرگذار با جمعیت های چندهزار نفری بعضاً برگزار می شوند باید بررسی شود چرا اینها برای جوان و نوجوان جذاب هستند؟
حجت الاسلام خداداده ادامه داد: جایگاه رفیع مسجد به عنوان ساختار دینی و هویتی ما بر کسی پوشیده نیست حال باید دید چرا استقبالی که از هیئت ها می شود، نسبت به مسجد وجود ندارد؟!
وی در ادامه بیان کرد: در پاسخ باید گفت مدیریت مسجد را با اقتضائات امروزی تطبیق نداده ایم این نیازمند اندیشیدن و پژوهش و گفتنمان سازی است خیلی از تناقضات را هنوز رفع نکرده ایم، منظور تناقض ساختاری مثلا میان امام و هیئت امنا یا امام جماعت با بسیج و امثال آن نیست بلکه تناقضات بسیاری در حوزه های مختلف داریم. برای مثال در حوزه اجتماعی باید ببینیم آیا اساساً مسجد نقش اجتماعی دارد و اگر چنین نقشی دارد، می تواند چه نظمی به نظامات فرهنگی دینی اجتماعی محله بدهد؟!
وی تصریح کرد: به نظر می رسد بهتر است همایش «مسجد و نظم اجتماعی در ایران» دنبال ساختار نباشد، بلکه سراغ کارکرد و تشکیلات مسجد به عنوان محلِ تربیت مومن مجاهد انقلابی برود. باید بررسی شود چه امام جماعتی مطلوب مسجد است نباید این نقش به کارآفرینی یا امثال آن محدود شود وظیفه امام، امامت است؛ اگر نقش اجتماعی مساجد در محلات احیاء شود قطعا مسجد محل حضور نوجوانان و جوانان خواهد شد.
بزرگ ترین ماموریت دینی مسجدی ها
حجت الاسلام خداداده تأکید کرد: بزرگ ترین ماموریت نظام دینی این است که نسل دچار تردید شده و در معرضِ حملات نرم دشمن را با مسجد پیوند دهد و مسجد را در زندگی آنها موثر کند البته همه نسل ها باید در مسجد حضور بیابند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که سال ها امامت جماعت را تجربه کرده ام می گویم، حتی اگر مشکل ساختار را حل کنیم باز هم مشکل مسجد حل نمی شود بلکه باید ذائقه ای که مسجد را مدیریت می کند به سمت اقتضائات جدید برود و خود را به‌روز کند اگر چنین شود اتفاقات مبارکی در مسجد می افتد.
این گزارش می افزاید: در ادامه این نشست هم‌اندیشی «محمدتقی محمدیان»، مشاور رئیس و مسئول دبیرخانه شورای سیاستگذاری ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور با تأکید بر لزوم مستندنگاری و مدیریت دانش در حوزه کارکردهای اجتماعی مسجد، بیان کرد: مسجد در منظومه فکری اعتقادی ما چه در کیان معرفتی اعتقادی و نیز در نظریه فرهنگی، جایگاه بسیاری رفیعی دارد.
وی ادامه داد: بنابر متون اصیل دینی و نگاه امامین انقلاب مسجد را باید در مجموعه ای دارای سه رکن بررسی کرد: نخست آنکه خانه خدا و بیت الله است و همه کارکردهای توحیدی عبادی و نیایشی را می توان در آن احصا و برایش برنامه ریزی کرد؛ ضلع دوم آنکه مسجد پناه مردم و همه کارکردهای اجتماعی در آن قابل احصاء است و دقیقا این چیزی است که در چله دوم انقلاب نیازمند احیای آن هستیم.
نقش محوری مسجد در مدیریت بحران
محمدیان با اشاره به نقش‌آفرینی مساجد در بحران های طبیعی اجتماعی، ابراز کرد: برای مثال در زلزله سرپل ذهاب بررسی کردیم و مشخص شد در مناطقی که مساجد محور دریافت و توزیع کمک های مردمی بودند زلزلع زدگان از کمک های ارسالی رضایت داشتند و بالعکس در مناطقی که کار بدون محوریت مسجد و کمک مسجدی ها انجام شده بود، رضایتی که باید، از کمک های ارسالی و نیز نحوه توزیع آنها وجود نداشت!
وی تأکید کرد: ضلع سوم آنکه مسجد پایگاه ولایت بوده و همه کارکردهای ولایت در این نهاد قابل احصاء است.
محمدیان در ادامه بیان کرد: زمانی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمع بندی بر این شد که نظام تربیت عناصر فرهنگی هنریِ باورمند به ارزش های انقلابی به مسجد واسپار شود و کانون های مساجد متولی این کار شوند تا استعدادهای محلی شناسایی و توانمندسازی گردد. امروز هم ماموریت ستاد هماهنگی کانون های مساجد ناظر بر این مهم است و در دوره جدید فعالیتی چنین رویکردی با جدیت دنبال می شود.
وی در پایان بیان اینکه آسیب هایی هم وجود دارد، خاطرنشان کرد: از منظر ادبیات دینی اگر آسیب شناسی شود یکی از ایرادهای جدی آن است که مسجد بین دستگاه های متولی محصور شده، اگر رهایی از این حصار رخ دهد بسیاری از مشکلات برطرف می شود. علاوه بر این، نظام تربیتی برای کارگزاران مسجد باید فعال و پویا باشد هر کاری که بتواند عقبه علمیِ کار مسجدی به ویژه در فعالیت های فرهنگی هنری را تأمین کند مورد استقبال و حمایت ما است.