طرح داوری خانواده

«بسم الله الرحمان الرحیم»

 وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُريدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللَّهَ کانَ عَليماً خَبيراً(سوره نساء آیه 35(

 و ( شما ای حاکمان شرع ، یا ای خردمندان قوم ) اگر از اختلاف و کشمکش میان آن دو ( زن و شوهر ) بیم داشتید ، پس داوری از خانواده مرد و داوری از خانواده زن بر انگیزید ، که اگر قصد اصلاح داشته باشند خداوند میان آن دو ، سازگاری ایجاد می کند ، که همانا خداوند دانا و آگاه است.

قرآن کریم برای صلح و سازش و رفع ناسازگاری بین زوجین ، تشکیل محکمه صلح خانوادگی را توصیه نموده است. آیه فوق به شکل زیبایی برای تقویت و تحکیم روابط زوجین راه حل ارائه می دهد و نهاد ویژه ای را برای ایجاد صلح و سازش در محیط خانواده معرفی می نماید و آن نهاد حکمیت و داوری است .

دربین راه های حل اختلاف خارج از دادگاه که شامل صلح وسازش، میانجیگری، ارجاع به کارشناس و داوری می باشد، نهاد داوری، سابقه ای مدون وبا راهکارهای عملی بیشتری به نظر می رسد. نقش داوری درقرارداها وحل اختلافات تجاری، برکسی پوشیده نیست. لذا با توجه به آیات و روایات بسیار امکان حل وفصل اختلافات خانواده با داوری خانواده، و میانجیگری در اختلافات خانوادگی امکان پذیر است. اما با توجه به اجرابی نشدن بسیاری از اهداف ارجاع به داوری خانواده دراختلافات خانوادگی یا زمان عقد و ازدواج، نهاد داوری خانواده بسیار غریب مانده وطرفین اختلاف خانواده، به جای ارجاع موضوع به داوری باهزینه های کمتر، راه پر پیچ وخم دادگاه خانواده ومشکلات حقوقی آن را به خود هموار نموده وباکمترین اختلافی، چندین پرونده دردادگاه خانواده ودادسرا، تشکیل می دهند که بنا به تجربه ثابت شده است معمولا بدون اخذ نتیجه خاصی ازادامه پرونده انصراف داده وفقط هزینه های گزاف مالی ومعنوی برخود بار می نمایند. 

با توجه به مراتب فوق و به لحاظ اهمیت استحکام خانواده ها و کاهش طلاق، قانون گذار به تبع شرع مقدس، نهاد داوری را در قانون با شرایطی ویژه پیش بینی نموده است.

بر این اساس، داوری باید در زمان اختلاف زن و شوهر اجرا گردد و خانواده ها در برابر اختلاف زن و شوهر جوان احساس مسئولیت کنند تا بدین ترتیب از مشغله ی دادگاه های خانواده کاسته شده و دادگاه ها با فراغ بال و حوصله بیشتری به اختلافات پیچیده تر خانوادگی رسیدگی نمایند. زوجین و خانواده های آنان نیز باید دارای سعه صدر باشند و آستانه تحمل خود را بالا ببرند و به هر بهانه ای به دادگاه خانواده مراجعه نکنند. اگر داوری ها همراه با احساس مسئولیت و به قصد صلاح باشد بسیاری از مشکلات حل و اختلافات رفع شده و آرامش و آسایش به خانواده ها بازمی گردد .

در مقررات و قوانین کشور ما در قبل و پس از انقلاب، ارجاع اختلاف زوجین به داوری، از اهمیت بالایی برخوردار بوده است .

ماده 5 قانون حمایت خانواده مصوب 15/11/1353 مقرر می داشت «دادگاه در صورت تقاضای هر یک از طرفین مکلف است موضوع دعوا را به استثنای رسیدگی به اصل نکاح و طلاق به یک تا سه داور ارجاع نماید. همچنین دادگاه در صورتی که مقتضی بداند راساً نیز دعوی را به داوری ارجاع خواهد کرد.

همچنین پس از تصویب قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق در تاریخ 21/12/70 و تبصره 16 آن در 28 آبان 71 در مجمع تشخیص مصلحت نظام ، ضمن ارائه گواهی عدم امکان سازش در طلاق های توافقی ، زوجین را ملزم به رجوع به دادگاه کرد.  و ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق تصریح می دارد : «از تاریخ تصویب این قانون زوجهایی که قصد طلاق و جدایی از یکدیگر را دارند بایستی جهت رسیدگی به اختلاف خود به دادگاه مدنی خاص مراجعه و اقامه دعوی نمایند . چنانچه اختلاف فیمابین از طریق دادگاه و حکمین، از دو طرف که برگزیده دادگاهند (آن طور که قرآن کریم فرموده است) حل و فصل نگردید دادگاه با صدور گواهی عدم امکان سازش آنان را به دفاتر رسمی طلاق خواهد فرستاد و...»

همچنین طبق تبصره یک ماده واحده نحوه دعوت از حکمین و بررسی صلاحیت آنها به عهده دادگاه مدنی خاص می باشد . که شرایط داوران منتخب در ماده 4 آیین نامه به شرح ذیل است :

مسلمان بودن ، آشنایی نسبی به مسائل خانوادگی و اجتماعی ، دارا بودن سن 30 سال تمام ، تأهل، معتمد بودن و عدم اشتهار به فسق و فساد .

لذا دادگاه پس از معرفی و انتخاب داوران بلافاصله در وقت فوق العاده جلسه توجیهی تشکیل داده و برای اعلام نظر مهلت معقولی به داوران می دهد و این مهلت بنا به تقاضای داوران قابل تمدید است (ماده6) داوران باید حداقل 2 جلسه با حضور طرفین تشکیل داده و سعی در رفع اختلاف بنمایند چنانچه رفع اختلاف به عمل نیامد و یا یکی از زوجین از حضور در جلسات خودداری کرد ، با تشکیل جلسات دیگر با حضور طرفین یا یکی از آنها و یا بدون حضور ، موارد اختلاف را بررسی نموده و نظر خود را به دادگاه اعلام نماید همچنانکه ملاحظه شد فلسفه رجوع به داوری آن است که داوران با مشارکت یکدیگر نسبت به رفع اختلاف و حصول سازش و اصلاح بین زوجین اقدام نمایند و چنانچه در این امر موفق نشوند قاضی با ورود به ماهیت دعوی اتخاذ تصمیم می نماید.

دبیرخانه کانون های فرهنگی هنری مساجد استان اصفهان با همکاری معاونت اجتماعی و پیشگیری های فرهنگی اجتماعی دادگستری استان اصفهان به منظور احیای نقش واقعی مسجد طراز اسلامی با رویکردی خانواده محور، طرح فرهنگی داوری خانواده را جهت ورود اهالی و معتمدین محلی و اهالی مسجد جهت کاهش اختلافات خانوادگی و طلاق به اجرا در می آورد. لذا بدین وسیله از کلیه ائمه جماعات ، معتمدین، فرهنگیان و کلیه افراد که تحصیلات مرتبط در حوزه خانواده دارند دعوت می شود در این طرح فرهنگی ثبت نام نمایند.

شرایط شرکت کنندگان در طرح:

1-    سن افراد حد اقل 30 سال

2-    متاهل

3-    دارای حسن شهرت و وجاهت محلی

4-    تحصیلات مرتبط یا تجربی در حوزه خانواده، علوم اجتماعی و تربیتی و...

5-     ثبت نام اولیه از طریق این لینک

پس از گزینش جلسات آموزشی و شیوه کار به صورت حضوری خدمت داوران ارائه خواهد شد.